Đồ án sinh viên tiêu biểu: Thiết kế kiến trúc cảnh quan Mo So - Hồi sinh giá trị đá vôi Kiên Lương và xây dựng mô hình du lịch - sinh thái bền vững

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và khai thác tài nguyên quá mức khiến các hệ sinh thái bản địa suy giảm, nhu cầu xây dựng mô hình quy hoạch và thiết kế nhằm bảo tồn cảnh quan đặc thù ở Việt Nam trở nên cấp bách. Núi đá vôi Mo So (Kiên Lương, Kiên Giang), một hệ sinh thái đá vôi ven biển quý hiếm được IUCN kiến nghị bảo tồn, hiện đang chịu áp lực từ khai thác đá, nuôi trồng thủy sản và sự thu hẹp rừng ngập mặn. Trước thực trạng đó, đồ án “Thiết kế Kiến trúc cảnh quan núi Mo So” được xây dựng với mục tiêu phục hồi hệ sinh thái bản địa, bảo tồn giá trị địa chất, lịch sử và phát triển mô hình du lịch sinh thái cộng đồng bền vững.

Thông tin đồ án

• Tên Đồ án: Thiết kế kiến trúc cảnh quan Khu di tích lịch sử, danh thắng và du lịch sinh thái núi Mo So (thị trấn Kiên Lương, xã Bình Trị, huyện Kiên Lương tỉnh Kiên Giang)
• Sinh viên: Lâm Vĩ Khang
• GV Hướng dẫn: TS. Nguyễn Cẩm Dương Ly
• Cơ sở đào tạo: Trường Đại học kiến trúc TPHCM
• Giải Nhất Ðồ án sinh viên tốt nghiệp xuất sắc ngành Kiến trúc Cảnh quan năm 2025

Đồ án Thiết kế kiến trúc cảnh quan Mo So dựa trên ba định hướng phát triển chính là: Bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa núi Mo So; Phát triển mô hình nuôi trồng thủy hải sản sinh thái kết hợp du lịch cộng đồng; Phục hồi hệ sinh thái núi đá vôi theo hướng hình thành Công viên địa chất ứng dụng. Ba định hướng này sẽ là nền tảng cho các nhóm giải pháp thiết kế trải dài trên toàn khu vực, đồng thời đảm bảo tính hài hòa giữa bảo tồn và phát triển.

Mục tiêu của đồ án

Vùng 1: Thấu cảm và khơi dậy ký ức

Vùng 2: Khám phá, học thuật và mạo hiểm địa hình

Vùng 3: Cộng sinh cùng người và rừng

Thiết kế tổng thể của Đồ án

Đồ án chia ra thành các phân khu chủ đạo bao gồm: Phân khu bảo tồn giá trị lịch sử hang Mo So, Phân khu trải nghiệm mạo hiểm - Công viên địa chất, Phân khu phục hồi sinh thái mỏ đá vôi và Phân khu nuôi trồng thủy sản dưới tán rừng ngập mặn. Mỗi phân khu sẽ có kế hoạch thiết kế chủ đạo riêng. Cụ thể:

Ở Phân khu bảo tồn giá trị lịch sử hang Mo So, đồ án giữ nguyên cấu trúc tự nhiên của hang và hệ địa tầng, chỉ ứng dụng hệ thống trình chiếu, thực tế ảo để tái hiện dấu tích chiến sự, hoạt động sinh tồn của người xưa. Đồng thời tổ chức lại lối đi, sử dụng ánh sáng nghệ thuật nhằm dẫn dắt trải nghiệm khám phá mà không xâm hại di tích. Ngoài ra, tại phân khu này, cần tạo thêm điểm nhấn cảm xúc vừa tôn trọng giá trị lịch sử, vừa tăng sức hấp dẫn với du khách chuyên sâu.

Phân khu bảo tồn giá trị lịch sử hang Mo So

Không gian trải nghiệm tuyến hang ánh sáng

Không gian trải nghiệm tuyến hang ánh sáng

Tại Phân khu trải nghiệm mạo hiểm - Công viên địa chất, đồ án nhấn mạnh yếu tố địa hình tự nhiên của núi đá vôi thông qua tuyến máng trượt, đài ngắm cảnh, khu leo núi, trạm dừng cảnh quan với kiến trúc đơn giản sẽ không làm ảnh hưởng đến địa hình. Ngoài ra, đồ án đề xuất khai thác “địa hình thử thách” như một trải nghiệm du lịch mạo hiểm an toàn và kiểm soát. Mục tiêu là để tôn vinh hình thái địa chất độc đáo và xây dựng nhận thức cộng đồng về giá trị đá vôi Kiên Lương.

Ở Phân khu phục hồi sinh thái mỏ đá vôi vốn đã bị khai thác nhiều, đồ án đề xuất cải tạo để tái thiết cảnh quan, bao gồm phục hồi thực vật bản địa trên nền mỏ đá cũ, cải tạo hồ khai thác thành cảnh quan nước - sinh cảnh cho động thực vật địa phương và thiết lập các sinh cảnh nối kết nhằm từng bước tái tạo hệ sinh thái đã bị tổn thương. Giải pháp này cho thấy vai trò của kiến trúc cảnh quan như một công cụ phục hồi sinh thái rất cấp bách hiện nay.

Phân khu trải nghiệm mạo hiểm - Công viên địa chất

Trạm rừng

Bến Hương Tràm

Tháp vọng cảnh

Tháp Vực Thét

Rừng dây mạo hiểm

Tháp mây cao

Dốc trượt gió

Trạm Dốc trượt gió 1

Trạm Dốc trượt gió 2

Khu trưng bày địa chất

Khu Zipline

Khu treo giữa trời mây

Cuối cùng, tại Phân khu nuôi trồng thủy sản dưới tán rừng ngập mặn, đồ án hướng đến mô hình kinh tế xanh cho cộng đồng, để người dân địa phương nuôi trồng thủy hải sản dựa trên hệ sinh thái rừng ngập mặn, có thể kết hợp tuyến tham quan và giáo dục môi trường về bảo tồn rừng ngập mặn và hệ sinh thái ven biển. Ngoài ra, đồ án đề xuất hình thành mô hình “du lịch cộng đồng - ngư nghiệp sinh thái”, tạo sinh kế bền vững cho người dân.

Khu dân cư cộng đồng

Với tinh thần tôn trọng tự nhiên, đồ án mong muốn gìn giữ di sản và lồng ghép bản sắc địa phương, hướng đến tương lai, khi núi Mo So không chỉ được bảo tồn mà còn trở thành điểm đến giàu trải nghiệm văn hóa - lịch sử - sinh thái đặc sắc.

Biên tập: Cẩm Luyến

Nguồn: Tạp chí Kiến Việt.